Thương hiệu - Hội nhập

Thứ tư 02/04/2025 10:13

Ngành rau quả đang thiếu thương hiệu có độ nhận diện cao

Thương hiệu - Hội nhập14:16 | 02/01/2025Theo dõi https://thuonghieuquocgia.congthuong.vn/ trên

Dù thu về hàng tỷ USD từ hoạt động xuất khẩu, tuy nhiên, ngành rau quả vẫn đang thiếu thương hiệu có độ nhận diện cao.

Vị thế của rau quả Việt Nam trên thị trường quốc tế Sầu riêng - “át chủ bài” xuất khẩu rau quả năm 2024 Điểm tên 3 khó khăn trong phát triển thương hiệu gạo Việt

Vẫn thiếu các thương hiệu có độ nhận diện cao

Năm 2024, xuất khẩu rau quả lập kỷ lục mới khi mang về 7,2 tỷ USD. Đáng chú ý, các thị trường xuất khẩu trọng điểm tiếp tục ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, trong đó, Thái Lan tăng gần 80%, Hàn Quốc, Nga, Hoa Kỳ hay thị trường Trung Đông cũng tăng từ 36-40%. Thị trường được mở rộng nhờ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) được ký kết.

đóng gói chuối xuất khẩu ngay tại vườn của nông dân tại xã Thanh Bình, huyện Trảng Bom. Ảnh: B.Nguyên

Đóng gói chuối xuất khẩu ngay tại vườn của nông dân tại xã Thanh Bình, huyện Trảng Bom. (Ảnh: Bình Nguyên)

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam – nhận định, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu đạt 7,2 tỷ USD thì năm sau có thể đạt 8 tỷ USD, Nhiều mặt hàng mới tham gia thị trường sẽ hỗ trợ hoạt động xuất khẩu, trong đó phải kể đến sầu riêng đông lạnh, dừa tươi xuất khẩu đi Trung Quốc và chanh leo hiện nay đang đàm phán với Mỹ để xuất khẩu.

Bên cạnh những kết quả đạt được, theo ông Đặng Phúc Nguyên, mặc dù các FTA đã giúp giảm đáng kế hàng rào thuế quan và tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu rau, quả Việt Nam sang nhiều thị trường tiềm năng. Tuy nhiên, các FTA cũng có nhiều quy định nghiêm ngặt về chất lượng, số lượng sản phẩm được phép thực hiện... Cùng với đó, các doanh nghiệp cũng phải đối mặt với nhiều thách thức như cạnh tranh gay gắt, yêu cầu về thủ tục hải quan phức tạp...

Cùng với vấn đề về chất lượng không đồng đều, thiếu các thông tin về thị trường nên khó khăn trong việc áp dụng những tiêu chuẩn, quy định của các nước nhập khẩu, ông Đặng Phúc Nguyên đánh giá, hiện ngành hàng đang thiếu các thương hiệu có độ nhận diện cao, gắn liền với chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm theo hướng GAP như VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ... đáp ứng các quy định của từng thị trường mà doanh nghiệp hướng đến.

Bên cạnh đó, nhiều sản phẩm chưa đạt các tiêu chuẩn khắt khe về vệ sinh an toàn thực phẩm, kiểm dịch thực vật và môi trường như VietGAP, GlobalGAP, Smeta, HACCP, Halal... Ngoài ra, giao thông vận tải chưa đồng bộ, giao thông nội vùng, cao tốc chưa được đầu tư đúng mức yêu cầu... làm tăng chi phí và thời gian vận chuyển, gây khó khăn trong thu hoạch, bảo quản, làm thất thoát lớn sản phẩm sau thu hoạch (khoảng 20 - 30%). Phần lớn sản phẩm xuất khẩu ở dạng tươi, giá trị gia tăng thấp. Đặc biệt, xuất khẩu rau quả Việt Nam hiện vẫn còn phụ thuộc nhiều vào thị trường Trung Quốc dẫn đến rủi ro cao khi có thay đổi chính sách hoặc yêu cầu, tiêu chuẩn nhập khẩu.

Chất lượng là yếu tố nâng cao thương hiệu rau quả

Chia sẻ về xu hướng tiêu dùng đối với mặt hàng rau quả trong thời gian tới, ông Đặng Phúc Nguyên cho hay, người tiêu dùng quốc tế hiện nay ưu tiên các sản phẩm sạch, an toàn, rất ít hoặc không còn tồn dư lượng hóa chất bảo vệ thực vật trong sản phẩm, có các chứng nhận hữu cơ hoặc VietGAP, GlobalGAP. Xu hướng tiêu dùng hướng đến các sản phẩm được sản xuất theo phương pháp bền vững, bảo vệ môi trường, xanh, sạch.

Xuất khẩu rau quả tăng trưởng ngoạn mục. Ảnh: Ngọc Thạch

Xuất khẩu rau quả năm 2024 tăng trưởng ngoạn mục. (Ảnh: Ngọc Thạch)

Bên cạnh đó, xu hướng truy xuất nguồn gốc sản phẩm đang gia tăng ở các thị trường nhập khẩu và cả trong nước. Người tiêu dùng muốn biết rõ sản phẩm này đến từ doanh nghiệp, quốc gia nào, thời gian sản xuất, nơi sản xuất, hạn sử dụng...

Ngoài ra, nhu cầu trái cây chế biến (nước ép, sấy khô, đông lạnh) ngày càng tăng, tiện lợi phục vụ cuộc sống và làm việc ở các đô thị đông dân, đặc biệt tại các thị trường châu Âu, Bắc Mỹ, Đông Bắc Á...

Về thị trường xuất khẩu tiềm năng, ông Nguyên chia sẻ, với EU, thị trường này có yêu cầu cao về chất lượng, nhưng nhu cầu đối với các loại trái cây nhiệt đới như xoài, thanh long, chanh leo, mít… rất lớn.

Thị trường Hoa Kỳ ưa chuộng các sản phẩm chất lượng cao như sầu riêng, nhãn, dừa, bưởi da xanh, chanh leo, dưa chuột... Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước ASEAN là những thị trường có tiềm năng lớn đối với sầu riêng, mít, bưởi, chuối, thanh long, xoài, nhãn, vải... cùng với các loại rau quả chế biến và đóng gói sẵn.

Australia và New Zealand hiện đã mở cửa thêm cho nhiều loại trái cây Việt Nam như xoài, nhãn, vải, chôm chôm, bưởi, thanh long, chanh không hạt. Ấn Độ đang nhập khẩu thanh long và tương lai sẽ thêm sầu riêng...

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Thanh Tùng - Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao (Doveco) - cho hay, dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng chuỗi cung ứng rau quả của Việt Nam vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức, trong đó, phải kể đến khâu sản xuất manh mún, nhỏ lẻ khiến việc áp dụng cơ giới hóa và khoa học kỹ thuật gặp khó khăn trong các khâu sản xuất để tạo nguồn nguyên liệu phục vụ cho nhà máy chế biến và tiêu thụ.

Đáng chú ý, nông dân còn thiếu kiến thức trong sử dụng phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật. Về khâu chế biến, đến nay các doanh nghiệp lớn đầu tư vào chế biến sâu vẫn rất hạn chế, đặc biệt là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Việc đầu tư công nghệ chế biến sâu để đáp ứng yêu cầu của các thị trường khó tính thường chi phí đầu tư cao. Đối với khâu tiêu thụ, nông dân đến nay vẫn chủ yếu dựa vào các kênh truyền thống như chợ và siêu thị. Việc có những hợp đồng liên kết bao tiêu, tiêu thụ rõ ràng không nhiều vì tư duy hàng hóa và tư duy thị trường của nông dân chưa được hình thành đáng kể.

Đề cập đến các giải pháp nhằm tăng cường kết nối chuỗi cung ứng và nâng cao giá trị thương hiệu ngành rau quả Việt Nam, ông Tùng nhấn mạnh, yếu tố đầu tiên chính là chất lượng, phải quản lý chất lượng sản phẩm ngay từ khâu nguyên liệu đầu vào.

Cần phải định hướng cho nông dân là hiện nay thị trường cần cái gì, tránh để xảy ra tình trạng được mùa mất giá và chạy theo xu thế như những năm vừa qua. Ngoài ra, nhà nước cần quy hoạch các vùng trồng cây ăn quả phù hợp với địa lý, khí hậu và thổ nhưỡng từng khu vực.

Với khoa học kỹ thuật phát triển, chúng ta có thể đầu tư vào phân bón, giống cây trồng để tăng năng suất và chất lượng, nhưng có một yếu tố mà chúng ta không đầu tư được, đó là khí hậu.

Do đó, giải pháp khác được ông Tùng nhấn mạnh là sự đa dạng hóa và đổi mới sản phẩm. Cần phải có những chính sách liên quan đến thị trường, từ đó giúp doanh nghiệp và nông dân quyết định sản xuất những sản phẩm phù hợp với nhu cầu và thị hiếu tiêu dùng.

Ngoài ra, chính quyền địa phương cần vào cuộc mạnh mẽ hơn để đảm bảo các hợp đồng được thực hiện một cách minh bạch và nghiêm túc. Điều này không chỉ giúp nông dân ổn định đầu ra mà còn tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư dài hạn vào ngành rau quả Việt Nam.

Với nhiều dư địa thị trường, Hiệp hội Rau quả Việt Nam kỳ vọng ngành rau quả Việt có thể mang về hơn 8 tỷ USD trong năm 2025. Trong đó, có nhiều yếu tố mới xuất hiện như mặt hàng sầu riêng đông lạnh, dừa tươi xuất khẩu đi Trung Quốc, chanh leo hiện nay đang đàm phán với Mỹ.

Nguyễn Hạnh

Tags:

xuất khẩu rau quả