Sầu riêng - “át chủ bài” xuất khẩu rau quả năm 2024

Những ngày đầu năm 2024, xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc đã rất nhộn nhịp. Bằng cách thâm nhập sâu vào thị trường tỷ dân, Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT) đặt mục tiêu doanh thu sầu riêng lên 3,5 tỷ USD trong cả năm, chiếm một nửa tổng doanh thu xuất khẩu rau quả.

Đơn hàng ổn định ngay từ đầu năm

Theo số liệu thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, năm 2023, xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt 5,69 tỷ USD; trong đó, sầu riêng là ngành có sức tăng trưởng ấn tượng nhất khi đem về 2,3 tỷ USD, tăng 4,8 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài sầu riêng tươi nguyên trái, lượng sầu riêng đông lạnh, sầu riêng sấy xuất khẩu cũng ghi nhận có sự tăng mạnh.

Về thị trường, trong năm 2023, riêng Trung Quốc đã nhập hơn 1,4 triệu tấn sầu riêng từ Việt Nam, tăng 69% so với năm trước, với tổng giá trị là 2,1 tỷ USD. Ngoài ra, các quốc gia khác cũng ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ. Cụ thể, xuất khẩu sầu riêng sang Cộng hòa Czech ghi nhận tăng tới 28.195%; thị trường Canada, Mỹ, Papua New Guinea cũng ghi nhận mức tăng trưởng từ 222 - 837% so với năm trước.

Tổng Giám đốc Vina T&T Group Nguyễn Đình Tùng cho hay, tính riêng thị trường Trung Quốc, năm 2023 đơn vị đã xuất khẩu 400 container sầu riêng tươi. Sang năm 2024, sầu riêng tiếp tục là mặt hàng chủ lực vào thị trường này. Hiện, giá cả đã ở mức ổn định, đơn hàng của doanh nghiệp từ đầu năm đến nay duy trì thường xuyên 2 ngày/container. Ông Tùng kỳ vọng doanh thu của mặt hàng sầu riêng cả năm sẽ tăng từ 20 - 30%.

Đại diện Công ty CP Tập đoàn Chánh Thu cho biết, nhờ sự lên ngôi của sầu riêng, doanh thu của công ty năm 2023 tăng gấp đôi so với năm 2022, đóng góp tới 80% trong tổng doanh thu, trong đó thị trường Trung Quốc chiếm 75% mảng này. Năm 2024, doanh nghiệp tiếp tục đẩy mạnh thủ tục để xuất khẩu các lô hàng sầu riêng vào thị trường này.

Theo ghi nhận từ Chi cục Hải quan Cửa khẩu Lào Cai (Cục Hải quan tỉnh Lào Cai), chỉ trong 3 ngày đầu năm 2024, xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc đạt 255 tấn, kim ngạch gần 1 triệu USD (chiếm gần 36% tổng kim ngạch xuất khẩu). Đây được xem là tín hiệu rất tích cực.

Từ dư địa xuất khẩu kỷ lục trong năm 2023 và nhu cầu đơn hàng nhộn nhịp ngay từ đầu năm, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT) Đặng Phúc Nguyên cho biết, năm 2024 đặt mục tiêu đạt doanh thu sầu riêng 3,5 tỷ USD, tăng 55% so với năm ngoái, bằng cách thâm nhập sâu hơn vào thị trường Trung Quốc; từ đó, góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu toàn ngành rau quả lên 6 - 6,5 tỷ USD.

Kỳ vọng sầu riêng đông lạnh xuất khẩu chính ngạch

Lý giải nguyên nhân đặt mục tiêu cao trong năm 2024, ông Nguyên thông tin, hiện tại các cơ quan chức năng phía Việt Nam và Trung Quốc đã hoàn tất việc đàm phán kỹ thuật để đi đến ký kết nghị định thư xuất khẩu sầu riêng đông lạnh và dừa tươi sang Trung Quốc, sau đó sẽ thống nhất và ký nghị định thư. Nếu Trung Quốc đồng ý nhập khẩu chính ngạch sầu riêng đông lạnh thì giá trị xuất khẩu của sầu riêng sẽ tăng rất mạnh. Bởi, một container sầu đông lạnh xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ có giá trị cao gấp nhiều lần so với xuất khẩu quả tươi.

Ngoài ra, Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) đi vào thực thi giúp vận tải biên giới thuận lợi hơn. Việc Việt Nam tăng cường xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc qua các cửa khẩu đường bộ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, từ đó sầu riêng Việt Nam sẽ có giá thành cạnh tranh hơn so với các sản phẩm cùng loại của Thái Lan.

Bên cạnh đó, cơ hội xuất khẩu sầu riêng sang các thị trường khác nói chung còn rất lớn. Đặc biệt, các quốc gia trồng loại trái cây này chỉ thu theo mùa vụ, trong khi nước ta được thu quanh năm và đây chính là thế độc quyền của sầu riêng Việt Nam.

Tuy nhiên, VINAFRUIT cũng lưu ý, doanh nghiệp phải giữ vững chất lượng bởi đó là giải pháp bắt buộc, xuyên suốt; tập trung nâng cao thương hiệu quốc gia, hướng tới chiếm lĩnh thị phần lớn ở thị trường Trung Quốc bởi vì sầu riêng cũng đang chịu cạnh tranh từ một số nước cũng xuất khẩu sầu riêng như Thái Lan, Malaysia...

Chia sẻ với ý kiến trên, ông Nguyễn Đình Tùng xác nhận, xuất khẩu sầu riêng vẫn sẽ gặp nhiều sự cạnh tranh từ các nước trong khu vực. Bên cạnh đó, hiện nay giá bán tại vườn rất cao, như Ri6, Monthong, Musang King có giá từ 100.000 - 190.000 đồng/kg. Nếu giá quá cao sẽ thiếu tính bền vững, vì với người trồng sầu riêng chỉ cần bán được giá từ 50.000 - 80.000 đồng/kg đã lời rất lớn. Do đó, cần xem lại lực cung của nước ta. Đặc biệt, trong chuỗi liên kết doanh nghiệp, bà con nông dân cần phối hợp nhịp nhàng hơn, phải tuân thủ các tiêu chuẩn về chất lượng, quy định của các quốc gia nhập khẩu, đặc biệt là ổn định về mặt bằng giá.

Để thúc đẩy thương mại và hợp tác nông nghiệp giữa Việt Nam và Trung Quốc, mới đây, đoàn Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã có chuyến làm việc với các cơ quan chức năng và khảo sát thị trường tại Bắc Kinh, Quảng Đông. Việc mở rộng kênh tiêu thụ nông sản thông qua chợ đầu mối, thương mại điện tử cũng như hợp tác với nhiều địa phương, doanh nghiệp trong xây dựng chuỗi logistics nông sản… hiện đang là nhiệm vụ trọng tâm của ngành nông nghiệp Việt Nam.

Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu kỳ vọng, việc hợp tác chặt chẽ giữa hai nước sẽ tiếp tục mở cửa các mặt hàng rau quả Việt Nam, thúc đẩy nhanh quá trình cấp thêm nhiều mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói và tạo điều kiện cho nông sản Việt, đặc biệt là sầu riêng tiếp tục bùng nổ và chinh phục thị trường tỷ dân này.