Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam đã ngày càng có ý thức hơn trong việc xây dựng, bảo vệ và phát triển thương hiệu, với số đơn đăng ký sở hữu trí tuệ ngày càng tăng lên. Năm 2023, Cục Sở hữu trí tuệ đã tiếp nhận 156.413 đơn các loại (tăng 11% so với năm 2022), bao gồm: 84.753 đơn đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp (tăng 8,5%) và 71.660 các loại đơn/yêu cầu khác (tăng 14,1%).

Thương hiệu được ví như "linh hồn" của mỗi doanh nghiệp - Ảnh: TTXVN

Đáng chú ý, theo thống kê, về đơn đăng ký nhãn hiệu quốc gia đã nộp và giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu đã cấp giai đoạn 10 năm qua, Cục Sở hữu trí tuệ cho hay, giai đoạn từ 2014 đến 2023, tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm của đơn đăng ký và giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu đã cấp của người nộp đơn Việt Nam lần lượt là 7,7%/năm và 7,2%/năm, cao hơn 32,7%/năm và 58%/năm so với tốc độ tăng đó của người nộp đơn nước ngoài.

Cụ thể trong 10 năm qua, tổng số đơn đăng ký nhãn hiệu đã nộp của người Việt Nam là 399.017 đơn, trong khi đó lượng đơn của người nước ngoài chỉ 83.803 đơn. Số lượng giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu đã cấp của chủ thể người Việt đạt 200.856 đơn và của chủ thể người nước ngoài là 56.908 đơn.

Ngoài ra, trong giai đoạn 10 năm qua (2014-2023), tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm của đơn đăng ký sáng chế và giải pháp hữu ích tại Việt Nam là 9,8%/năm; tổng số lượng đơn đăng ký giải pháp hữu ích trong 1 thập kỷ vừa qua của chủ thể Việt Nam lớn gấp hơn 1,3 lần so với đơn của chủ thể nước ngoài...

Tuy nhiên, có thể thấy so với số lượng doanh nghiệp đang hoạt động vô cùng lớn ở nước ta hiện nay với hơn 800.000 doanh nghiệp thì số lượng đơn đăng ký nhãn hiệu vẫn còn chưa xứng với tiềm năng phát triển của doanh nghiệp. Đặc biệt, riêng trong lĩnh vực nông sản, có đến 80% doanh nghiệp chỉ chi ra 5% doanh số cho việc xây dựng và phát triển thương hiệu.

Các doanh nghiệp vẫn chưa chú trọng đến đăng ký bảo hộ nhãn hiệu đầy đủ ở cả thị trường trong nước và nước ngoài. Nhiều thương hiệu, nhãn hiệu, sản phẩm chúng ta mới chỉ dừng ở việc đăng ký sở hữu trí tuệ trong nước, còn việc đăng ký bảo hộ tại một thị trường khác ngoài Việt Nam, chưa thực sự quan tâm đúng mức.

Trong khi đó, nhãn hiệu được bảo hộ theo lãnh thổ nên doanh nghiệp có đăng ký ở Việt Nam cũng không có nghĩa sẽ được bảo hộ ở thị trường nước ngoài. Vì thế, doanh nghiệp có sản phẩm thương hiệu tốt có nhu cầu xuất khẩu cần chủ động xin bảo hộ tại nước ngoài.

Ông Đinh Hữu Phí, nguyên Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ cho biết, nếu doanh nghiệp nào đang có hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu ra nước ngoài hoặc chuẩn bị xuất khẩu ra nước ngoài, cần tiến hành đăng ký thương hiệu ngay. Đó chính là cách duy nhất để doanh nghiệp không rơi vào tình huống phải đi kiện tụng sẽ rất tốn kém thời gian, tiền bạc.

Chi phí đăng ký thương hiệu ra nước ngoài ban đầu có thể khá cao so với khả năng tài chính của nhiều doanh nghiệp nhưng sẽ không đáng là bao khi so sánh với chi phí mà doanh nghiệp sẽ phải bỏ ra nếu rơi vào tình huống phải đi kiện tụng để lấy lại thương hiệu.

Nếu mất thương hiệu không chỉ mất đi lợi thế cạnh tranh mà còn mất uy tín, mất thị trường. Do đó, các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp có nhu cầu xuất khẩu, song song với việc xây dựng thương hiệu cũng cần có chiến lược bảo vệ, giữ gìn thương hiệu.

Tiến sĩ Trịnh Văn Tuấn, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hệ thống Nông nghiệp cho rằng, với việc hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, sản phẩm nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước nguy cơ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường trong nước và thị trường xuất khẩu.

Vì vậy, diễn biến của thị trường quốc tế đòi hỏi Việt Nam cũng cần phải đa dạng hoá chiến lược xuất khẩu. Trong đó, cần đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm có chất lượng, giá trị gia tăng cao dựa trên các đặc tính của sản phẩm Việt Nam, thông qua bảo hộ thương hiệu cộng đồng.

“Bảo hộ tên của các sản phẩm này thông qua các hình thức bảo hộ sở hữu trí tuệ như chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận… nhằm khai thác sự nổi tiếng của sản phẩm là một cách làm tốt nhất hiện nay mà nhiều nước trên thế giới áp dụng để giúp các sản phẩm nổi tiếng khỏi bị lạm dụng danh tiếng trên thị trường trong và ngoài nước” - TS Trịnh Văn Tuấn cho hay.

Việt Nam đang đẩy mạnh hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới đã mang đến nhiều cơ hội nhưng cũng dẫn đến những cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Vì vậy, để có thể tồn tại và phát triển tại các thị trường có tính cạnh tranh khốc liệt, không còn cách nào khác các doanh nghiệp Việt cần phải nghiêm túc trong việc xây dựng và bảo vệ thương hiệu để đứng vững trong thị trường cả trong nước và quốc tế.