Arabica - lợi thế đặc biệt của Sơn La

Là một tỉnh miền núi phía Bắc, Sơn La sở hữu điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng lý tưởng cho sự phát triển của giống cà phê Arabica, loại cà phê được đánh giá cao nhất trong các dòng cà phê hiện nay.

Với độ cao trung bình từ 800 – 1.200 mét, nhiệt độ ngày đêm chênh lệch lớn, cùng lượng mưa phù hợp, chính điều này tạo lên hương vị cà phê Arabica đặc trưng của hoa quả, thảo mộc, vị chua thanh xen lẫn với vị đắng nhẹ, cùng vị ngọt hậu kéo dài êm ái. Cà phê sau khi pha chế có màu nâu cánh gián, trong trẻo, đẹp mắt. Ai đã thưởng thức một lần sẽ khó quên.

Từ năm 2017, sản phẩm cà phê Arabica Sơn La đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chỉ dẫn địa lý, gồm các loại: cà phê nhân, cà phê hạt rang và cà phê bột. Đến nay, 8 tổ chức trong tỉnh được phép sử dụng chỉ dẫn này, đây là bước đi quan trọng trong việc xây dựng và khẳng định thương hiệu trên thị trường.

Các doanh nghiệp, hợp tác xã như Công ty CP Phúc Sinh Sơn La, HTX Ara-Tay Coffee, HTX Bích Thao, Công ty TNHH XNK Cà phê Minh Tiến... đã tiên phong xây dựng vùng nguyên liệu cà phê ứng dụng công nghệ cao, chế biến hiện đại, sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế như 4C, RA, RSP, EUDR, góp phần nâng tầm giá trị sản phẩm cà phê Arabica Sơn La.

Liên kết sản xuất, chìa khóa cho thương hiệu bền vững

Tính đến năm 2025, Sơn La có khoảng 24.300 ha diện tích cà phê, sản lượng đạt gần 38.000 tấn cà phê nhân, trong đó 17.800 tấn xuất khẩu với kim ngạch gần 70 triệu USD, chiếm khoảng 70% tổng giá trị xuất khẩu hàng hóa của tỉnh. Arabica Sơn La đang hiện diện tại các thị trường khó tính như EU, Bắc Mỹ, Trung Đông và ASEAN.

Tỉnh Sơn La hiện duy trì 5 chuỗi cà phê liên kết với tổng diện tích 2.160 ha. Riêng cuối năm 2022, hai vùng trồng cà phê ứng dụng công nghệ cao tại 18 bản thuộc xã Chiềng Mai và Mường Chanh đã được công nhận, với hơn 1.500 hộ dân tham gia trên diện tích 1.039 ha.

Ông Nguyễn Như Hùng, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Chế biến Cà phê Sơn La cho biết, công ty đã xây dựng chuỗi liên kết với 684 hộ dân trên 368 ha. Việc sản xuất được tổ chức theo Quy định không gây mất rừng của Liên minh châu Âu (EUDR) giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường EU, đồng thời củng cố uy tín thương hiệu cà phê Arabica Sơn La.

Ông Vũ Việt Thắng, Tổng giám đốc Công ty CP Phúc Sinh Sơn La chia sẻ: “Chúng tôi luôn đồng hành cùng người dân trong khâu kỹ thuật, thu hoạch, sơ chế. Sản phẩm mang nhãn hiệu Blue Sơn La đang được đón nhận tích cực ở cả trong nước và quốc tế, mang lại doanh thu hàng chục triệu USD mỗi năm”.

Để nâng tầm giá trị và khẳng định thương hiệu cà phê Arabica Sơn La, tỉnh đã ban hành nhiều chính sách và định hướng chiến lược. Cụ thể, ngày 1/3/2021, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 331/QĐ-UBND về Đề án phát triển vùng nguyên liệu cà phê gắn với chế biến, bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh.

Ngày 11/5/2023, Ban Thường vụ Tỉnh ủy  ban hành Kết luận số 863-KL/TU về sản xuất, chế biến, tiêu thụ cà phê ứng dụng công nghệ cao trên cơ sở liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm cà phê gắn với các cơ sở, nhà máy chế biến cà phê trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, với mục tiêu “Phát triển mạnh công nghiệp chế biến cà phê, cơ cấu sản phẩm đa dạng, chất lượng cao”.

Theo ông Vương Văn Hải, Chủ tịch Hội cà phê tỉnh Sơn La, với độ cao trung bình khoảng 800m đến hơn 1.000m, nhiệt độ ngày đêm có sự chênh lệch giúp cây cà phê chè phát triển thuận lợi; đem lại giá trị khoảng 5.000 tỷ đồng/năm, tạo sinh kế, thu nhập ổn định cho người trồng cà phê.

“Cà phê Sơn La phát triển được 70 năm nay, là một trong những cây đem lại thu nhập cao, ổn định. Hội cà phê Sơn La, các doanh nghiệp, người dân làm cà phê rất quan tâm việc phát triển cà phê bền vững, nâng cao chất lượng cây, chăm sóc đúng quy trình kỹ thuật; tăng năng suất, chất lượng. Tập trung chế biến sâu, tập trung vào cà phê rang xay, cà phê phục vụ người tiêu dùng để nâng giá trị, thu nhập cho người dân”, ông Vương Văn Hải nói.

Để phát triển bền vững cây cà phê và khẳng định vị thế thương hiệu Arabica Sơn La, tỉnh Sơn La đang triển khai hàng loạt giải pháp chiến lược mang tính dài hạn và toàn diện. Ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La, cho biết: “Tỉnh đang tập trung rà soát, đánh giá tổng thể diện tích cà phê hiện có, từ đó triển khai tái canh bằng bộ giống mới, ưu tiên những giống cho chất lượng cao, phù hợp với tiêu chuẩn cà phê đặc sản”.

Song song với công tác giống, tỉnh đặc biệt chú trọng chuỗi giá trị sản xuất, chế biến, tiêu thụ. Theo đó, tỉnh tập trung xây dựng vùng nguyên liệu ổn định. Đẩy mạnh liên kết giữa nông hộ, hợp tác xã với các nhà máy chế biến thông qua hợp đồng sản xuất, đảm bảo sản phẩm đạt chuẩn và ổn định đầu ra. Đẩy mạnh chế biến sâu, nâng tỷ lệ cà phê rang xay, cà phê bột phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Một trong những điểm nhấn trong chiến lược phát triển thương hiệu là duy trì và mở rộng bảo hộ chỉ dẫn địa lý “Cà phê Sơn La”, coi đây là công cụ pháp lý và thương mại quan trọng để khẳng định uy tín và chất lượng sản phẩm. Tỉnh cũng thúc đẩy việc cấp mã số vùng trồng, áp dụng các tiêu chuẩn RA, 4C, hữu cơ và đặc biệt tuân thủ đầy đủ các yêu cầu của Quy định chống mất rừng (EUDR) của Liên minh châu Âu.

Với lợi thế khí hậu, thổ nhưỡng, cùng tầm nhìn chiến lược của địa phương và sự đồng hành của doanh nghiệp, người dân, cà phê Arabica Sơn La đang từng bước khẳng định vị thế là thương hiệu cà phê đặc sản hàng đầu của Việt Nam, hướng tới chinh phục các thị trường cao cấp toàn cầu. Sơn La không chỉ trồng cà phê, mà đang xây dựng một thương hiệu cà phê mang bản sắc Tây Bắc, nơi mỗi hạt cà phê là kết tinh của khí hậu, con người và khát vọng vươn xa.

Cà phê Sơn La luôn đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của ngành hàng cà phê Việt Nam. Những nỗ lực của tỉnh Sơn La không chỉ giúp cà phê Arabica tiếp cận bền vững với các thị trường cao cấp như EU, mà còn nâng cao giá trị xuất khẩu, góp phần khẳng định thương hiệu cà phê Sơn La trên bản đồ cà phê thế giới.