Chiến lược bảo tồn văn hóa kết hợp phát triển du lịch
Quảng Ninh không chỉ được biết đến với Vịnh Hạ Long – biểu tượng thiên nhiên kỳ vĩ của thế giới, mà còn là miền đất giàu bản sắc văn hóa với cộng đồng dân tộc thiểu số đa dạng. Dù chỉ chiếm 12,31% dân số toàn tỉnh, người dân tộc thiểu số sinh sống trải khắp 13 huyện, thị xã và thành phố, tạo nên những sắc màu văn hóa độc đáo, đậm đà truyền thống. Những năm gần đây, tỉnh Quảng Ninh đã có những bước đi mạnh mẽ và đầy chiến lược trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch cộng đồng, tạo ra động lực cho sự phát triển kinh tế – xã hội bền vững.
Từ năm 2020 đến nay, Quảng Ninh triển khai đồng bộ nhiều đề án quan trọng nhằm gìn giữ bản sắc văn hóa kết hợp với phát triển du lịch. Đáng chú ý là các đề án như phát triển du lịch cộng đồng bền vững ở vùng miền núi, biên giới và hải đảo, bảo tồn dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dân tộc thiểu số giai đoạn 2021-2030, khôi phục và phát huy các môn thể thao truyền thống, cũng như quản lý và tổ chức các lễ hội mang bản sắc riêng. Đặc biệt, giai đoạn 2023-2025, tỉnh đã thí điểm xây dựng bốn làng văn hóa tiêu biểu gắn với phát triển du lịch cộng đồng, bao gồm: Làng người Tày ở Bản Cáu và làng người Sán Chỉ tại thôn Lục Ngù (huyện Bình Liêu), làng người Dao Thanh Y thôn Pò Hèn (thành phố Móng Cái), và làng người Sán Dìu xã Bình Dân (huyện Vân Đồn). Đây là những điểm đến không chỉ lưu giữ những giá trị văn hóa nguyên bản mà còn mang đến trải nghiệm độc đáo, chân thực cho du khách.
 |
| Bình Liêu là một trong các địa phương của tỉnh giàu tiềm năng để phát triển du lịch cộng đồng. Ảnh: Báo Quảng Ninh |
Quyết tâm bảo tồn văn hóa truyền thống được Tỉnh ủy Quảng Ninh khẳng định qua Nghị quyết số 17-NQ/TU ban hành cuối năm 2023, đặt mục tiêu “xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững”. Trên cơ sở đó, các địa phương tích cực đầu tư hạ tầng văn hóa, xây dựng nhà văn hóa cộng đồng phục vụ sinh hoạt và tổ chức các hoạt động văn hóa. Đến nay, 100% thôn, bản vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã có nhà văn hóa, giúp người dân có không gian gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa đặc sắc.
Làng văn hóa tiêu biểu – Điểm sáng trong du lịch cộng đồng
Sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch đã tạo nên những sản phẩm du lịch độc đáo mang thương hiệu Quảng Ninh. Những nét văn hóa đặc trưng như lễ hội và phong tục của người Dao Thanh Y ở Móng Cái hay nếp sống truyền thống của người Sán Dìu tại Vân Đồn trở thành “đặc sản” hấp dẫn du khách. Bên cạnh đó, các di sản văn hóa phi vật thể của tỉnh cũng được bảo tồn và tôn vinh mạnh mẽ. Hiện Quảng Ninh có tới 362 di sản văn hóa phi vật thể, tiêu biểu như Nghi lễ cấp sắc của người Dao, Lễ hội Lồng Tồng của người Tày hay Hội Soóng Cọ của người Sán Chỉ. Đặc biệt, hát Then của người Tày đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, khẳng định giá trị văn hóa Quảng Ninh trên trường quốc tế.
 |
| Hát then của người Tày được UNESCO ghi danh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể. Ảnh: Báo Quảng Ninh |
Những nỗ lực này đã góp phần cải thiện đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số, thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ và thể thao phát triển mạnh mẽ. Người dân ngày càng chủ động trong việc bảo tồn và giới thiệu bản sắc văn hóa của mình, biến các giá trị văn hóa lâu đời thành động lực kinh tế, mang lại sinh kế bền vững và thu hút đông đảo du khách. Sự hòa quyện giữa làn điệu dân ca, điệu múa dân gian, lễ hội truyền thống và khung cảnh thiên nhiên thơ mộng đã biến Quảng Ninh thành điểm đến không chỉ để tham quan mà còn để khám phá chiều sâu văn hóa của cộng đồng các dân tộc thiểu số.
Quảng Ninh đang chứng minh rằng bảo tồn văn hóa là cách để chuyển hóa di sản thành tài sản, phục vụ phát triển kinh tế và xây dựng thương hiệu địa phương. Những giá trị văn hóa tinh hoa của đồng bào dân tộc thiểu số đã trở thành chìa khóa mở ra tiềm năng to lớn cho du lịch cộng đồng, mang đến cho du khách những trải nghiệm độc đáo và đọng lại dấu ấn khó quên. Bằng tầm nhìn chiến lược và cách làm bài bản, Quảng Ninh đang từng bước khẳng định mình là vùng đất hội tụ vẻ đẹp thiên nhiên và chiều sâu văn hóa, là điểm đến không thể bỏ lỡ trên bản đồ du lịch Việt Nam và thế giới.