Hà Nam: Phát triển bền vững thương hiệu sản phẩm OCOP

Từ sản phẩm làng nghề đến thương hiệu quốc gia

Cá kho Nhân Hậu, đông trùng hạ thảo Minh Đức, rượu Vọc Đức Toàn... là những cái tên đã trở nên quen thuộc với người tiêu dùng. Những sản phẩm này không chỉ đơn thuần là hàng hóa, mà còn là tinh hoa của đất và người, mang đậm bản sắc văn hóa của từng vùng miền. Nhờ được công nhận OCOP, các sản phẩm này đã vượt qua khỏi phạm vi địa phương, vươn xa ra thị trường cả nước.

Từ một sản phẩm thủ công truyền thống, rượu Vọc Đức Toàn (Vũ Bản, Bình Lục) được xét công nhận OCOP từ năm 2019. Hiện, sản lượng rượu tiêu thụ đạt gần 10 nghìn lít/tháng (tăng gấp gần 10 lần so với cách đây 5 năm). Thị trường tiêu thụ rượu cũng được mở rộng ra nhiều tỉnh ở khu vực miền Bắc. Với hương vị đặc trưng và chất lượng đảm bảo, rượu Vọc đã chinh phục được khẩu vị của người tiêu dùng, góp phần làm phong phú thêm kho tàng rượu truyền thống của Việt Nam.

Các sản phẩm OCOP đặc trưng của Hà Nam được giới thiệu với người tiêu dùng tại các gian hàng. Ảnh: Thanh Tuyền

Hay như những sản phẩm được chế biến từ sữa bò tươi của các cơ sở sản xuất trên địa bàn thị xã Duy Tiên đạt chứng nhận OCOP (có 7 sản phẩm xếp hạng 4 sao, 4 sản phẩm xếp hạng 3 sao). Các sản phẩm từ sữa bò tươi của các cơ sở sản xuất tại Duy Tiên đã tạo nên một cơn sốt trên thị trường. Với đa dạng các sản phẩm, từ sữa tươi nguyên chất đến các sản phẩm chế biến, sữa Duy Tiên đã đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng về các sản phẩm sữa sạch, an toàn. Đồng thời, qua hoạt động quảng bá, xúc tiến thương mại, chương trình hội chợ, trưng bày, kết nối cung cầu, những cơ sở chế biến sữa bò tươi đã tiếp cận được lượng khách hàng lớn tại nhiều địa phương trong cả nước.

Một điển hình cho thấy hiệu quả của chương trình OCOP là Công ty cổ phần Bò sữa và giống bò sữa Mộc Bắc có tới 6 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP (2 sản phẩm được xếp hạng 4 sao, 4 sản phẩm xếp hạng 3 sao) mỗi ngày cung cấp ra thị trường 300 – 400 kg, thời gian cao điểm mùa hè đạt 600 – 700 kg (tăng gấp 2 lần so với trước).

Ông Nguyễn Văn Can, Giám đốc công ty cho biết: “các sản phẩm chế biến từ sữa bò tươi của doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn OCOP được người tiêu dùng tin tưởng, đón nhận. Hầu hết sản phẩm OCOP của công ty đã có mặt ở nhiều siêu thị, chuỗi cửa hàng nông sản sạch đòi hỏi khắt khe về chất lượng, như hệ thống siêu thị GO (Big C trước đây), siêu thị VinMart…”.

Việc được thị trường, người tiêu dùng đón nhận qua thương hiệu sản phẩm OCOP góp phần nâng giá trị sản phẩm lên gấp hơn 2 lần so với bán sữa thô. Nhờ đó, giúp doanh nghiệp duy trì hiệu quả trang trại chăn nuôi bò sữa quy mô 60 - 70 con.

Giảm thiểu hạn chế để OCOP phát huy tối đa tiềm năng

Chương trình OCOP đã chứng minh được hiệu quả trong việc nâng tầm sản phẩm nông nghiệp, thúc đẩy kinh tế nông thôn. Tuy nhiên, bên cạnh những thành công, chương trình cũng đang đối mặt với một số thách thức đáng kể, đặc việt là việc duy trì và phát triển bền vững các sản phẩm đã được công nhận.

Có một số nguyên nhân dẫn đến sản phẩm OCOP hết hiệu lực nhưng không được chủ thể tham gia tiếp như: các sản phẩm này được công nhận từ năm 2019- 2020 theo bộ tiêu chí cũ, hiện nay Chính phủ đã ban hành bộ tiêu chí mới với nhiều nội dung, tiêu chuẩn khắt khe hơn. Đặc biệt, sản phẩm OCOP 4 sao có thêm một số tiêu chí về môi trường, sở hữu trí tuệ, chứng nhận chất lượng... là những tiêu chí khó, cần nhiều thời gian thực hiện.

Các sản phẩm chế biến từ sữa bò tươi của doanh nghiệp Mộc Bắc đạt tiêu chuẩn OCOP được người tiêu dùng tin tưởng, đón nhận. Ảnh: Báo Hà Nam

Theo quy định, Giấy chứng nhận sản phẩm OCOP chỉ có thời hạn 36 tháng. Điều này đồng nghĩa với việc các sản phẩm cần được đánh giá lại để đảm bảo chất lượng và duy trì nhãn hiệu OCOP. Tại Hà Nam, nhiều sản phẩm OCOP đã hết hạn chứng nhận nhưng chưa được chủ thể tiến hành thủ tục đánh giá lại. Nguyên nhân chủ yếu là do Bộ tiêu chí đánh giá OCOP ngày càng khắt khe hơn. Để tiếp tục được sử dụng nhãn hiệu chứng nhận sản phẩm OCOP (logo OCOP có gắn sao) in, dán trên bao bì, nhãn mác của sản phẩm khi lưu thông, tiêu thụ trên thị trường, các sản phẩm này phải được hội đồng đánh giá, xếp hạng sản phẩm OCOP cấp tỉnh, huyện đánh giá, công nhận lại.

Tính đến hết năm 2024, tỉnh Hà Nam có 41/137 sản phẩm OCOP hạng 3 sao trở lên của 22 chủ thể đã hết hạn cần đánh giá lại, nhưng hiện mới có 19 sản phẩm được các chủ thể tiến hành thủ tục để được xét công nhận lại; 22 sản phẩm còn lại các chủ thể chưa làm hồ sơ. Được biết trong số này có một số chủ thể không còn hoạt động sản xuất, kinh doanh sản phẩm đã được công nhận OCOP mà chuyển sang kinh doanh sản phẩm khác. Hơn nữa, một số sản phẩm có sản lượng thấp, khó tiếp cận thị trường, dẫn đến hiệu quả kinh tế không cao, khiến chủ thể mất động lực duy trì.

Để các sản phẩm OCOP phát huy hiệu quả bền vững cần triển khai tốt các giải pháp: tiếp tục hướng dẫn, hỗ trợ chủ thể hoàn thiện, phát triển sản phẩm; ưu tiên hỗ trợ các chủ thể sau khi được công nhận OCOP đạt hạng 3 sao trở lên có quy mô sản xuất nhỏ cải tiến quy trình kỹ thuật, đầu tư, ứng dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao năng lực sản xuất, bảo đảm số lượng, chất lượng, đáp ứng tốt hơn nhu cầu thị trường.