Lối mở nâng tầm thương hiệu Việt

Trong làn sóng chuyển đổi của nền kinh tế toàn cầu, nơi tiêu chuẩn và thị hiếu thay đổi từng ngày, việc doanh nghiệp Việt chủ động đổi mới sáng tạo đã trở thành yếu tố sống còn. Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Tạ Mạnh Cường - Trưởng phòng Phát triển năng lực xúc tiến thương mại, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) để hiểu rõ hơn định hướng hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo trong chiến lược xúc tiến thương mại quốc gia.

-Thưa ông, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, đổi mới sáng tạo được xem là chìa khóa để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và xây dựng thương hiệu, ông đánh giá như thế nào về thực trạng đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp hiện nay, đặc biệt là các doanh nghiệp Thương hiệu Quốc gia?

Ông Tạ Mạnh Cường – Trưởng phòng Phát triển năng lực xúc tiến thương mại, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương)

Ông Tạ Mạnh Cường: Chúng tôi đánh giá cao những chuyển biến tích cực của doanh nghiệp Việt Nam trong việc chủ động đổi mới sáng tạo. Theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện nay các doanh nghiệp nói chung đầu tư khoảng 1,96% doanh thu vào các hoạt động đổi mới sáng tạo. Riêng với các doanh nghiệp nằm trong Chương trình Thương hiệu Quốc gia do Bộ Công Thương chủ trì, con số này cao hơn, khoảng 2,6%. Đây là minh chứng cho sự nghiêm túc, đầu tư bài bản của các doanh nghiệp đầu tàu.

Một điểm rất đáng chú ý là theo thống kê từ Bộ Khoa học và Công nghệ, chỉ có khoảng 3% doanh nghiệp trên cả nước đưa sản phẩm mới ra thị trường trong năm 2023. Tuy nhiên, ở nhóm doanh nghiệp Thương hiệu Quốc gia, tỷ lệ này lên đến 80% trong vòng hai năm trở lại đây. Điều này phản ánh tinh thần tiên phong rất rõ ràng. Doanh nghiệp không chỉ chú trọng cải tiến công nghệ hay mẫu mã, mà còn đổi mới cả mô hình tổ chức, cách tiếp cận thị trường và nâng cao giá trị thương hiệu.

Tuy nhiên, nếu xét ở tầm quốc gia, tỷ lệ đầu tư cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo vẫn còn hạn chế. Hiện chúng ta mới chỉ chi khoảng 0,4% GDP cho lĩnh vực này, trong khi ở các nước trong khu vực như Hàn Quốc, Nhật Bản hay Hoa Kỳ, con số này dao động từ 1,3% đến 3,7% GDP. Do vậy, cùng với sự chủ động từ phía doanh nghiệp, cần có thêm sự hỗ trợ mạnh mẽ từ phía Nhà nước để nâng cao nền tảng khoa học công nghệ và thúc đẩy đổi mới sáng tạo bền vững hơn.

-Với vai trò là đơn vị chủ lực trong hoạt động xúc tiến thương mại quốc gia, Cục Xúc tiến thương mại đã và đang hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo như thế nào, đặc biệt trong việc xây dựng và phát triển thương hiệu để tiếp cận thị trường quốc tế?

Ông Tạ Mạnh Cường: Tôi xin nhấn mạnh rằng, đổi mới sáng tạo không chỉ là “tiêu chí phụ”, mà là một trong những điều kiện tiên quyết khi chúng tôi xét chọn các doanh nghiệp tham gia Chương trình Thương hiệu Quốc gia hay các hoạt động xúc tiến thương mại trọng điểm.

Cứ hai năm một lần, chúng tôi sẽ đánh giá lại toàn bộ tiêu chí của các doanh nghiệp đang giữ danh hiệu Thương hiệu Quốc gia, trong đó năng lực đổi mới sáng tạo là một tiêu chí then chốt. Không thể tiếp tục duy trì danh hiệu hay tham gia chương trình xúc tiến nếu doanh nghiệp không thể hiện được khả năng tiên phong về sản phẩm, công nghệ, mô hình kinh doanh hoặc cách tiếp cận thị trường.

Cục cũng đang đẩy mạnh hai hướng song song: Thứ nhất là duy trì các hoạt động xúc tiến thương mại truyền thống như hội chợ, triển lãm, kết nối giao thương. Thứ hai là phát triển mạnh xúc tiến thương mại số, thông qua các nền tảng công nghệ số, gian hàng trực tuyến, giao thương ảo. Những nền tảng này yêu cầu doanh nghiệp phải minh bạch thông tin, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, sở hữu trí tuệ, chứng nhận xuất xứ... Từ đó, chúng tôi không chỉ tạo không gian xúc tiến mới, mà còn thúc đẩy doanh nghiệp chuyên nghiệp hóa toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh và xây dựng thương hiệu.

Trong những năm qua, Bộ Công Thương đã triển khai hàng loạt chương trình xúc tiến thương mại mang tính đổi mới. Ảnh: MOIT

Ngoài ra, theo định hướng của Bộ Công Thương, xúc tiến thương mại ngày nay còn kết hợp chặt chẽ với xúc tiến đầu tư. Tức là bên cạnh kết nối doanh nghiệp với nhà mua hàng trong nước và quốc tế, các chương trình còn hướng tới kết nối với các nhà đầu tư về vốn, công nghệ, nghiên cứu phát triển sản phẩm, tạo nên chuỗi giá trị khép kín.

Bên cạnh đó, các hoạt động hỗ trợ logistics, chuyển giao công nghệ, thúc đẩy tiêu chuẩn hóa cũng đang được đẩy mạnh, nhằm giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và gia tăng giá trị hàng hóa Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Trong những năm qua, Bộ Công Thương đã triển khai hàng loạt chương trình xúc tiến thương mại mang tính đổi mới, từ hỗ trợ chuyển đổi số cho hợp tác xã, tổ chức hội chợ quốc tế, mời buyer lớn vào khảo sát thực địa, cho tới xây dựng thương hiệu ngành hàng chiến lược. Những hoạt động này không chỉ góp phần thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa nông sản, thủy sản, sản phẩm OCOP… mà còn từng bước nâng tầm hình ảnh sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Hướng tới hệ sinh thái sáng tạo đồng hành

-Đổi mới sáng tạo hiện nay được nhìn nhận ở góc độ rộng hơn là chỉ cải tiến công nghệ hay sản phẩm. Vậy ông có thể chia sẻ rõ hơn cách tiếp cận của Cục Xúc tiến Thương mại trong việc hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo toàn diện, đặc biệt là với các doanh nghiệp nhỏ và vừa?

Ông Tạ Mạnh Cường: Đổi mới sáng tạo không chỉ giới hạn trong lĩnh vực công nghệ, nó còn bao gồm đổi mới mô hình tổ chức, kênh phân phối, chiến lược thương hiệu, và cả cách thức vận hành chuỗi cung ứng. Với tinh thần đó, Cục Xúc tiến Thương mại không chỉ dừng lại ở hỗ trợ sản phẩm, mà còn giúp doanh nghiệp cải tiến toàn bộ chuỗi giá trị.

Chúng tôi đã và đang tổ chức nhiều chương trình hỗ trợ kỹ thuật, thiết kế sản phẩm, phát triển chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, thương hiệu ngành hàng. Đặc biệt cho các sản phẩm nông sản, thực phẩm, thủ công mỹ nghệ, sản phẩm OCOP. Đồng thời, chúng tôi kết nối doanh nghiệp với các chuyên gia trong và ngoài nước để nâng cao năng lực đổi mới toàn diện, từ tư duy chiến lược đến kỹ năng truyền thông thương hiệu.

Ngoài ra, một xu hướng nổi bật hiện nay là doanh nghiệp ngày càng tăng cường bán hàng trực tiếp, tích hợp marketing số, logistics, thanh toán điện tử vào cùng một nền tảng. Điều này giúp giảm chi phí trung gian, tối ưu hóa tiếp cận thị trường và tạo lợi thế cạnh tranh rõ ràng. Cục đang phối hợp với các sàn thương mại điện tử, ngân hàng, công ty vận chuyển để hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng những nền tảng đó, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa.

-Xin cảm ơn ông về những chia sẻ!