Tạo "sức mạnh mềm" quốc gia

Công nghiệp sáng tạo đang bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh trên phạm vi toàn cầu khi tri thức, công nghệ ngày càng trở thành trụ cột của nền kinh tế thế kỷ XXI. Trong bối cảnh nhiều quốc gia chuyển dịch mô hình phát triển theo hướng giảm phụ thuộc vào tài nguyên và mở rộng các lĩnh vực giá trị gia tăng cao, công nghiệp sáng tạo đang nổi lên như một không gian kinh tế giàu tiềm năng với khả năng tạo ra doanh thu lớn, việc làm chất lượng cao và sức ảnh hưởng văn hóa sâu rộng.

GS. Rick Bennett, Phó Hiệu trưởng kiêm Phó Chủ tịch Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam (BUV) cho biết, 6,1% GDP toàn cầu đến từ công nghiệp sáng tạo. "Con số này cho thấy nghệ thuật đã vượt ra khỏi phạm vi giải trí để hình thành một cấu phần kinh tế có quy mô lớn, tạo giá trị thương mại văn hóa cùng sức cạnh tranh quốc gia", ông nói.

Nhiều năm qua, các quốc gia phát triển đã xác định công nghiệp sáng tạo là ngành chiến lược và đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh của ngành công nghiệp này. Theo đó, Mỹ, Anh có hệ sinh thái điện ảnh, âm nhạc, thiết kế và truyền thông phát triển mạnh. Hàn Quốc, Nhật Bản xây dựng thành công chiến lược xuất khẩu văn hóa, đưa phim ảnh, hoạt hình và âm nhạc vươn ra toàn cầu. Singapore chú trọng đầu tư cho nghệ thuật thị giác, thiết kế và công nghệ sáng tạo, từ đó hình thành mạng lưới sáng tạo có sức ảnh hưởng trong khu vực.

Tại Việt Nam, các thống kê cho thấy, công nghiệp sáng tạo đóng góp khoảng 3% GDP. Dù tỷ trọng còn khiêm tốn so với nhiều quốc gia trong khu vực nhưng tốc độ chuyển mình lại rất rõ nét.

Trong khoảng 5 năm gần đây, nhiều doanh nghiệp sáng tạo Việt Nam đã chủ động mở rộng hoạt động ra thị trường quốc tế, đưa sản phẩm nội dung số tiếp cận người dùng ở nhiều quốc gia. Không ít dự án đã ghi nhận doanh thu ổn định và tạo dấu ấn về chất lượng, qua đó khẳng định khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt trong một lĩnh vực đòi hỏi hàm lượng sáng tạo cao. Những kết quả này được xem là tín hiệu tích cực cho thấy công nghiệp sáng tạo có thể trở thành một hướng đi giàu tiềm năng trong nền kinh tế số.

Theo ông Lê Quốc Vinh, Chủ tịch Tập đoàn LeBros, Việt Nam đang sở hữu một nền tảng văn hóa đa dạng với hệ thống di sản, ẩm thực đặc sắc, nghệ thuật truyền thống lẫn đương đại cùng đời sống sáng tạo phong phú. Những yếu tố này tạo nên bản sắc riêng và là nguồn chất liệu có thể trở thành nền móng cho “sức mạnh mềm” trong tương lai.

"Nguồn lực văn hóa nếu được nhận diện và khai thác một cách bài bản sẽ trở thành lợi thế cạnh tranh dài hạn cho quốc gia trong bối cảnh kinh tế sáng tạo tăng trưởng mạnh", vị chuyên gia nhấn mạnh và cho rằng sự kết hợp đúng cách giữa truyền thông và sáng tạo là "chìa khóa" để chuyển hóa kho tàng văn hóa thành giá trị kinh tế và bản sắc quốc gia hiện đại. Quá trình này đòi hỏi một lực lượng sáng tạo có khả năng thấu hiểu văn hóa, phân tích ý nghĩa và tái hiện chúng thành những hình ảnh biểu tượng cùng các câu chuyện giàu sức gợi, phù hợp môi trường truyền thông số.

Sức bật từ nguồn nhân lực 

Nhu cầu nhân lực sáng tạo tăng nhanh mở ra cơ hội lớn cho đào tạo chuyên ngành tại Việt Nam. Tại BUV, các chương trình như: Truyền thông chuyên nghiệp, Sản xuất phim & Truyền thông và Ứng dụng sáng tạo đương đại. Đặc biệt, có 2 chương trình mới theo hình thức song bằng cùng Đại học Manchester Metropolitan, gồm Thiết kế Đồ họa (Graphic Design), Minh họa & Hoạt hình (Illustration & Animation).

Chương trình được xây dựng nhằm trang bị cho sinh viên tư duy concept vững chắc, năng lực mỹ thuật, khả năng ứng dụng công nghệ và kỹ năng kể chuyện bằng hình ảnh.

Từ môi trường đào tạo này, một nhóm sinh viên BUV đã phát triển tựa game kinh dị "Curse of the Lineage" (Lời nguyền gia tộc) lấy cảm hứng từ văn hóa dân gian Việt Nam. Dù chưa bước vào giai đoạn truyền thông chính thức, dự án đã thu hút hơn 4.0000 lượt wishlist trên Steam và 70% người quan tâm đến từ nước ngoài.

"Curse of the Lineage" bắt đầu từ một bản chơi thử được thực hiện trong vòng 48 giờ tại Game Jam BUV tổ chức. Dù chỉ giành vị trí á quân, phiên bản này gây ấn tượng với lối chơi giải đố độc đáo và phong cách "pixel art" chỉn chu, được đánh giá có tiềm năng phát triển thành sản phẩm hoàn chỉnh. Trong quá trình triển khai nhóm sinh viên nhận được hỗ trợ tích cực từ các giảng viên về kỹ thuật, xây dựng cốt truyện và định hướng truyền thông.

Ông Hoàng Bảo Long, giảng viên cấp cao của BUV, cố vấn của nhóm đánh giá, sản phẩm tạo được sức hút nhờ lựa chọn đúng nhu cầu thị trường và thể hiện tư duy làm game chuyên nghiệp.

Theo Nhật Minh, thành viên dự án, trong quá trình phát triển sản phẩm, nhóm đã khảo sát tại làng nghề Duyên Thái để tìm hiểu màu sắc chất liệu hình thức tạo hình của vàng mã. Đồng thời, nghiên cứu các biểu tượng kiến trúc họa tiết truyền thống; tham khảo truyện kinh dị Việt để nắm tinh thần kể chuyện đặc trưng và đưa vào cốt truyện của game.

"Những hoạt động này giúp dự án tạo dựng chiều sâu văn hóa và có được phong cách riêng trong bối cảnh cạnh tranh của thị trường game", Nhật Minh cho hay.

Công nghiệp sáng tạo là một lĩnh vực kinh tế dựa trên sự sáng tạo, kỹ năng và tài năng cá nhân để tạo ra của cải, việc làm thông qua việc khai thác tài sản trí tuệ, bao gồm các ngành như nghệ thuật, thiết kế, phim ảnh, âm nhạc, quảng cáo, phần mềm, trò chơi, thời trang, truyền thông và R&D, biến ý tưởng văn hóa nghệ thuật thành sản phẩm, dịch vụ có giá trị.

Nhiều nước trên thế giới đã coi công nghiệp sáng tạo, công nghiệp văn hóa như "con bài" trong chiến lược xây dựng thương hiệu quốc gia.